De noodzaak van kunst en tuinieren

Tentoonstelling

Zeker in deze donkere dagen rond kerstmis kan het je bijna niet ontgaan. Komend
vanaf de Twijnstraat zie je op de hoek van het Centraal Museum een felverlicht raam
met daarin soms heftig bewegende reusachtige planten. Dit raamwerk maakt deel uit
van de tentoonstelling ‘De Botanische Revolutie, over de noodzaak van kunst en
tuinieren’.

Antropoceen
Het museum is sinds 19 december gesloten en de tentoonstelling zou tot 9 januari duren.
Hopelijk wordt dit na de lockdown nog even verlengd. Deze grote, breed opgezette expositie, bijna op een steenworp afstand van ons tuincomplex, heeft namelijk veel te bieden voor mensen die geïnteresseerd zijn in planten en (moes-)tuinen en in de relatie van de mens met de natuur. Overkoepelend thema is de tuin als inspiratiebron voor denkers en kunstenaars door de eeuwen heen en zeker ook in hedendaagse kunst en kunstprojecten.
De tentoonstelling begint met De Hof van Eden en de verdrijving van de mens uit het
paradijs. Daarna volgt een groot deel over de moestuin, waarin onder andere het verslag te zien is van een project uitgevoerd in 54 volkstuinverenigingen in de stad Munster, die 10 jaar lang een natuurdagboek bijhielden. En er is bijvoorbeeld ook een leuk schilderij te zien van Van Gogh, ‘Moestuinen op Montmartre’. Dan een deel over het botanisch determineren van planten en de geschiedenis ervan, neergelegd in een aantal verrassend mooie hedendaagse kunstwerken. En tenslotte in het laatste deel van de tentoonstelling ‘tuinieren in het antropoceen’, dit tijdperk waarin de mens de natuur volledig lijkt te domineren met alle gevolgen van dien.

Zaailingen gewenst
Ik vond het heerlijk om in deze donkere tijd een half uurtje rustig te mijmeren over de loop
der dingen bij de bijna meditatieve film van Sara Sejin Chang over een jaar in haar volkstuin in Amsterdam Noord. Of te genieten van de muziek en de dansende planten van Linnaeus in de laatste zaal.
Er is veel onderzoek gedaan, waarvan een mooi boek is gemaakt. Er is een goede lezenswaardige catalogus, een leuke podcast. En dan zijn er nog de diverse buitenactiviteiten, die nu vanwege de winter zijn stilgelegd. Zo is er bijvoorbeeld het project ‘toevallig groen, zaailingen van de stad Utrecht’, waarover een serie TV-uitzendingen te zien is op een tussenverdieping. Er is een speciaal label ontwikkeld ‘Zaailing gewenst’, dat iedereen aan spontaan opgekomen groen kan hangen. Levert het geen gevaar op, dan mag het blijven en kan het meehelpen aan de verdere vergroening van de stad Utrecht. Al met al een rijke, veelzijdige tentoonstelling.

Jerrycans
Wat overblijft is stof tot nadenken. Het beeld dat op mijn netvlies is blijven hangen, is een foto uit de fotoserie ‘Rooted’ van Henk Wildschut, die de geïmproviseerde tuintjes vastlegde van mensen in vluchtelingenkampen in Europa en het Midden-Oosten. Midden in een woestijnachtig landschap dienen halve jerrycans als plantenpotten. De tuinen zijn vaak afbakeningen rond een tent en hebben duidelijk een tijdelijk karakter. Ik citeer uit de toelichting: “Het viel Wildschut op dat er niet zozeer eetbare groenten en planten werden verbouwd, als wel bloemen en sierplanten, waarbij het vooral lijkt te gaan om de symboliek van de bloemen. Zo vertelde iemand dat Jasmijn herinnerde aan het thuis dat werd achtergelaten.”

Marijke Hofman
www.centraalmuseum.nl