Historie gebied
Een eeuwenoude tuinderstraditie
Tuindersvereniging Abstede bestaat officieel sinds 15 februari 1982. De vereniging maakt gebruik van eeuwenoude tuindersgrond. Nu liggen de tuinen van de leden op de oevers van de Minstroom. Oorspronkelijk was dit de plek waar de Rijn zich splitste. Die rivier boog zich naar de huidige binnenstad, terwijl het begin van de Vecht het dal vormde waar nu de Minstroom in ligt.
Deze rivieren zorgden voor vruchtbare grond, waarop de bewoners waarschijnlijk al voor de Romeinse tijd tuinbouw bedreven. In de middeleeuwen verbouwden de hoveniers van het buurtschap Abstede hier de groenten voor de stad. Vanaf die tijd brachten zij hun oogst op platte schuiten en met hondenkarren Utrecht binnen.
Vanaf het eind van de negentiende eeuw verstedelijkten Abstede en het ten noorden daarvan gelegen Oudwijk. Tussen de boerderijen en hovenierswoningen verschenen arbeidswoningen, kleine bedrijfjes, lichte industrie, winkels, scholen en het Hieronymushuis (voor wezen en ouderen). In de jaren zeventig van de vorige eeuw was er alleen nog langs de Minstroom wat tuindersgrond over. Het was de tijd van het ‘citydenken’. Er moest een invalsroute naar de binnenstad komen met een verkeersplein midden in Abstede. De gemeente dacht daar die laatste stukken tuindersgrond voor nodig te hebben.
Niet alleen in de buurt, maar in de gehele stad, kwam steeds meer verzet tegen deze grootschalige ingrepen. Na vijftien jaar actie gingen de plannen in 1975 van tafel en besloot de gemeente de, ondertussen zwaar verwaarloosde buurten op te knappen, onder meer door renovatie van woningen. De laatste professionele tuinders waren inmiddels naar buiten de stad vertrokken en buurtbewoners hadden de vrij gekomen grond in gebruik genomen. Uit dit bewonersinitiatief ontstond begin jaren tachtig Tuindersvereniging Abstede.
De vereniging sloot in eerste instantie aan bij de traditie van volkstuinders, waarbij de prioriteit van de leden lag bij een zo groot mogelijke opbrengst. Vanaf half jaren negentig richt de vereniging zich meer op ‘natuurlijk tuinieren’ en krijgt het complex een steeds natuurlijker aanzien. Abstede is daarin een van de pioniers in Nederland en een van de eerste verenigingen die door koepelorganisatie AVVN in de hoogste categorie van het ‘Keurmerk Natuurlijk Tuinieren’ werd ingedeeld. In 2012 ontving de vereniging het internationale ‘Diplôme pour un jardinage respectueux de la nature’. De gemeente wees de buurt in 2013 aan als het eerste ‘gemeentelijk beschermd stadsgezicht’ van Utrecht. Een erkenning van een zichtbare, eeuwenoude tuinderstraditie.