Mythes en weetjes over spinazie

Over bijna geen ander gewas bestaan zoveel mythes als over spinazie: je wordt er ijzersterk van, je mag het niet opnieuw opwarmen en het nitraat erin is giftig. Lara houdt ze allemaal tegen het licht. En geeft teelt- en bereidingstips.

Denk je aan spinazie, dan denk je aan Popeye, de tekenfilmheld die beresterk wordt nadat hij een blikje spinazie achterover heeft geslagen. Dit imago is echter onterecht, het is door de Amerikaanse voedselindustrie gecreëerd om de spinazieconsumptie te stimuleren. Spinazie bevat weliswaar meer ijzer dan de meeste andere groenten maar het effect is jarenlang overschat. Daarnaast kun je voor je ijzergehalte ook prima boerenkool, snijbiet of paksoi eten.  

Amarant
Spinazie (spinacia aleracaea) is lid van de amarantenfamilie, en lijkt uiterlijk op de wilde planten melde en ganzenvoet (die je ook kunt eten). Spinazie wordt bijna overal ter wereld verbouwd, behalve in de tropen. Je eet het als sla, roergebakken of gekookt. In hartige taarten en snacks doet spinazie het goed in combinatie met kaas. Zie bijvoorbeeld deze recepten met (Turkse) spinazie.
Spinazie zaai je al vanaf januari in je tuin en groeit supersnel: na twee a drie weken ontkiemt het en na zes weken kun je al oogsten. Dat maakt het een zeer geschikte groente voor ongeduldige tuinders (zoals ik).

Scherpzaad
Als je in januari al wil gaan zaaien moet je wel een vroeg ras hebben (bijvoorbeeld Reuzenblad scherpzaad, Breedblad scherpzaad, Hiverna, Spinoza). Deze rassen zijn snelgroeiend. In de zomer schiet spinazie snel door, vormt bloemetjes en de milde smaak van de blaadjes neemt dan snel af. Daarom moet je vanaf april rassen nemen die minder hard groeien en minder snel bloemen vormen (rondzaad, bijvoorbeeld Noorman, Viking, Vital, Nores en Turkse spinazie). Let op: deze teelt is veel moeilijker. Een goed alternatief voor spinazie is dan snijbiet.
Uiteindelijk heb je daarna nog de najaarsteelt die vanaf augustus gezaaid wordt (bijvoorbeeld Winterreuzen). Hiervoor gebruik je weer scherpzaad. Scherpzaad is dus voor voor- en najaarsteelt en rondzaad voor de zomer. Op de foto’s zie je het verschil tussen de zaden.

Penwortel
Zaaien kan in regels (rijtjes) of breedwerpig (uitgestrooid). Spinazie wil graag luchtige grond die wel wat vocht kan vasthouden. Stikstof lust spinazie ook, dus zaai het op in het najaar bemeste grond. Maar geef ook weer niet te veel: spinazie slaat nitraat op en teveel daarvan is giftig voor de mens. Spinazie houdt van zon maar doet het in de zomer goed in halfschaduw. Juist in de volle zomerzon groeit spinazie hard en schiet die snel door. Spinazie voorzaaien doe je beter niet: de plantjes houden er niet van om verplaatst te worden. Dit heeft te maken met het feit dat spinazie penwortels vormt. Daarom kun je het gewas ook moeilijk in een pot kweken.

Microtuinieren
Oogsten kan door de blaadjes laag aan de grond af te snijden. Niet te laag want het hart moet erin blijven zitten. Doordat spinazie een stevige wortel heeft zal het opnieuw blaadjes produceren. Na de tweede oogst is de plant waarschijnlijk uitgeput. De blaadjes kun je niet lang bewaren, dus oogst vlak voordat je gaat koken. Ikzelf zaai de normale spinazie met de kleine blaadjes niet meer omdat het teveel tijd kost om de grassprietjes er uit te vissen. En de blaadjes een voor een oogsten vind ik best omslachtig. Ik ben daarom overgestapt op de vlezige Turkse grootbladige wilde spinazie die ik in een keer uit de grond kan trekken, dat scheelt weer wat microtuinieren. 
Naast nitraat bevat spinazie trouwens nog een andere stof die ongezond is in grote hoeveelheden: oxaalzuur. Als je spinazie kookt en het kookwater weggooit dan ben je dat echter bijna helemaal kwijt. 

Bacteriën
Over spinazie heerst nog een ander misverstand. Namelijk dat je het niet twee keer kunt opwarmen. Dit komt doordat er bacteriën zijn die het nitraat omvormen naar het (kankerverwekkende) nitriet op het moment dat de spinazie langzaam afkoelt. Echter, deze bacteriën werken vooral als de spinazie langere tijd lauwwarm is dus, tip: als je het gerecht in de koelkast zet en het snel laat afkoelen, voorkom je dat probleem. Je kunt het gerecht dan prima nog een keer opwarmen.

Nieuw-Zeeland
Nieuw-Zeelandse spinazie (Tetragonia tetragonioides) is ondanks de naam niet verwant aan spinazie, maar je kunt het op dezelfde manier bereiden. Deze plant groeit trager en oogst je in de zomer. 

Lara van den Bosch

Foto’s van common.wikipedia.org, m.u.v. Popeye.