Maak je tuin winterklaar voor de bewoners
Bij ‘de tuin winterklaar maken’ denken we meestal aan snoeien en opruimen (en misschien ook nog aan ‘neutronenkorrels’). De bewoners van je tuin zitten daar helemaal niet op te wachten.
De puttertjes hebben de laatste jaren onze tuinen uitgekozen als hun tehuis. Dat is niet zo vreemd, want voor deze ‘distelvinken’ valt er heel wat te halen. In het najaar zwermen ze rond om afwisselend neer te dalen op kaardenbollen, zonnebloemen en – jawel – distels, waar ze vernuftig de zaden uit weten te pikken. Voor de zaadeters onder de vogels is er nog veel meer te halen. Denk bijvoorbeeld aan de cichorei, net als de kaardenbol een typische plant voor onze rivierklei. Of de (inheemse) berenklauw en de stokroos. Als je even rondkijkt in je tuin, zie je al snel van alles waar bijvoorbeeld mussen en vinkachtigen hun hartje aan kunnen ophalen. Het zijn planten die je gerust de hele winter kunt laten staan. Zelfs als het lijkt dat alle zaadjes al zijn opgepeuzeld, weten vogels er toch nog iets uit te peuteren. Wellicht weten op een gegeven moment bijvoorbeeld ook de groenlingen onze tuinen te vinden.
Laat vooral ook de rozenbottels hangen. Merels en andere lijsterachtigen vinden ze heerlijk: de overwinterende kramsvogels en koperwieken trekken ervoor naar onze tuinen. Die lange overhellende takken lijken de tuinder uit te nodigen de snoeischaar ter hand te nemen, maar aan die drang mag je gerust pas in het voorjaar gehoor geven. Kijk eens wat je verder nog aan bessen in de tuin hebt: liguster, hulst? De zanglijsters doen elk voorjaar onze tuinen aan, maar het lijkt er niet op dat ze er tot broeden komen. Wie weet maken we het aantrekkelijker als we de vruchtenvoorraad op peil houden.
Zoemende tuin
Eén van mijn favorieten is klimop (hedera). Hij staat bekend als een doodsaaie plant, maar als die in september in bloei schiet, zoemt de tuin ineens weer van hommels, bijen en zweefvliegen. Dat hij zo laat bloeit, heeft tot gevolg dat de plant ook pas laat bessen heeft. Op het eind van de winter hebben de vogels dan toch nog wat te bikken. Ook de kamperfoelie bloeit nu nog door en vormt nog besjes.
Het najaar is hét moment om struiken te plaatsen. De Vogelbescherming geeft tips met welke struiken (en andere planten) je de gevederde vrienden een plezier doet: https://www.vogelbescherming.nl/in-mijn-tuin/tuininrichting/vogelvriendelijke-beplanting.
Koolmezen en pimpelmezen gaan al in de loop van de winter op zoek naar een geschikte nestelplaats. Heb je nestkastjes hangen, maak ze dan nu schoon. Als er afgelopen voorjaar in is gebroed, dan het liefst met warm water. Wil je een nestkastje ophangen, doe het dan in het najaar (te koop bij o.a. het tuincentrum, Natuurmonumenten en Vogelbescherming). Hang ze met de ingang op het oosten. Dan hebben de bewoners het minste last van regen en zonnewarmte. En zorg voor een vrije aanvliegroute, maar dat er wel enkele takken in de directe omgeving zijn waarop de mezen even kunnen landen (en rondkijken) voor ze naar binnen vliegen.
Vroege bloeiers
Insecten overwinteren – vaak als ei, larve of cocon – in of op plantenresten, bijvoorbeeld in holle stengels, maar ook op de afstervende planten. Ook hier geldt dus dat je het gedierte een plezier doet als je nog niet toegeeft aan je opruimdrang. Stengels en ander houtig materiaal kun je wel op een hoop gooien. Omdat dit langzaam verteert, ontstaat er op zo’n hoop net iets meer warmte wat overwinteren voor de insecten makkelijker maakt.
Met vroege bloeiers verwen je de eerste insecten die in het voorjaar ontwaken. Bloembollen doe je nu in de grond. Biologische bollen koop je bijvoorbeeld bij naturalbulbs.nl en ecobulbs.nl. Met aanschaf bij Vivara ondersteun je het werk van de Vlinderstichting (https://www.vivara.nl/planten/bloembollen).
Tot slot is er nog een beest dat we graag tot vriend houden, al was het maar omdat hij dol is op slakken. De egel plezieren we met een winteronderkomen. Zijn eisen zijn niet groot. Met vijf plankjes tegen en op elkaar bouw je al een huisje en met wat bladafval daarin maak je een aantrekkelijk bed. Gooi er nog wat tuinafval over voor extra isolatie.
