Smeerwortel, een zegen voor je tuin (en voor jezelf)

Onkruid bestaat niet en zeker Symphytum officinale, oftewel gewone smeerwortel, wordt ten onrechte vaak als ongewenste plant in de tuin gezien. Het is een zegenrijke plant, die je  kunt eten, gebruiken als geneesmiddel en op de composthoop goede diensten bewijst.

Voor salades en smoothies

Je moet er absoluut niet te vaak of teveel tegelijk van eten, want dat vindt je lever niet leuk. De harige blaadjes nodigen niet direct uit om te eten. Bij bewaren kunnen ze bovendien wat slijmerig worden. Je kunt ze daarom het beste alleen vers eten en dan klein snijden. De kleine stukjes kun je goed verwerken in een salade of smoothie. Hetzelfde geldt voor de wortels.

Voor botbreuken en bloedingen

Smeerwortel bevat allantoïne waarvan onderzoek heeft bevestigd dat het de genezing van wonden stimuleert. Eeuwenlang werd smeerwortel vooral gewaardeerd bij herstel van botbreuken. Vandaar daar dat de plant in het Engels wel knitbone wordt genoemd. Smeerwortelblad kun je ook gebruiken om bloeding van snijwonden te stoppen of om kleine brandwonden te behandelen. Kneus hiervoor een blad tussen je handen en leg het direct op de wond. Je kunt ook een kompres maken door de bladeren in gaas te verpakken. 

Minder bekend is het gebruik van de nectar van de bloemen. 

Als je de rijpe bloempjes voorzichtig plukt, kun je uit het gaatje onderin de bloem een mini hoeveelheid nectar opzuigen. Dus van buiten af. Het is even leren welke bloempjes daar het meest geschikt voor zijn, maar als je het door hebt, komt er een heerlijk zoet smaakje in je mond.
De zo genuttigde nectar is een leerzaam goedje: het helpt je bij leren ‘loslaten’, bij leren accepteren dat dingen zijn zoals ze zijn.
Omdat de nectar natuurlijk maar een beperkte tijd van het jaar vers beschikbaar is, kun je voor hetzelfde doel, dus leren accepteren en loslaten, ook een bloesemremedie van de bloemen maken.

Bloesemremedie maken is heel eenvoudig, maar vergt wel dat je voor dag en dauw opstaat.

Ik doe het zo:
Voor de zon opkomt kook ik water, spoel daar een jampotje goed mee om en vul daarna het potje met water.
Dat neem ik mee naar de tuin en ondertussen koelt het water af. Het water moet geheel zijn afgekoeld voor je op zoek gaat naar bloeiende toppen met dauw erop. Voorzichtig de plant ombuigen (niet knakken!) en even in het water laten hangen. Zachtjes uitschudden boven het water in het potje.
Herhaal dat met een paar toppen. Als je het goed doet blijft het water glashelder. Klaar! De zo verkregen bloesemremedie is mits donker bewaard wel een jaar houdbaar.Gebruik hooguit vijf druppels per dag, anders kan het verwerkingsproces misschien erg intensief worden. 😉 

Voor bemesting

Van Vera Greutink (wroeten.nl) leen ik een tekst over het gebruik van smeerwortel als bemesting:
“Smeerwortel bevat veel stikstof en kalium en de diepe wortels zijn ook in staat om andere mineralen (zoals magnesium en calcium) uit de diepere grondlagen te halen. Het blad kan op verschillende manieren in de tuin toegepast worden:

• Op de compost – smeerwortelblad toevoegen aan je composthoop versnelt het composteringsproces en maakt de compost rijker; 
• Als mulch – afgesneden blad kan als mulch gebruikt worden rondom planten die extra voeding waarderen (bij voorbeeld tomaten). Het breekt snel af en de voedingstoffen komen beschikbaar voor de andere planten; 
• Gier – om gier te maken vul je een bak met smeerwortelblad en giet er water overheen. Roer af en toe om. Na ongeveer een week of twee gaat de smeerwortel fermenteren en kan het (sterk ruikende) vocht gebruikt worden als vloeibare bemesting. Hiervoor wordt de gier met water verdund in ongeveer de verhouding 1:10.”

Smeerwortel kan wel een meter hoog worden en houdt van vochtige hoekjes in je tuin. Als je hem kunt waarderen, is het ook een mooie plant die lange tijd zijn mooie paarse bloemetjes blijft vertonen.

Marja Oosterman