Aardbei is geen aardbij

Sommige aardbeirassen hebben nu al bloemetjes en als tuinder kunnen we uitzien naar het proces van groene hartjes tot sappige rode vruchten. Schijnvruchten, moet je ze eigenlijk noemen. Want de aardbei is zelf geen vrucht. Hoe zit dat? En wat moet je weten over mulchen, uitlopers en de soort Korona?

Alle aardbeirassen die we nu kennen, stammen van een kruising tussen een ras uit Californië, die een vrucht had zo hard als een appel, en de oorspronkelijke Europese aardbeien die juist heel zacht waren. Als je zelf aardbeien hebt geteeld, weet jij dat er nogal wat verschillen zijn. Sommige aardbeien zijn harder en groter, andere kleiner en zoeter. 

We onderscheiden enkeldragende en doordragende soorten. Enkeldragende aardbeien stoppen na twee tot drie weken met vruchten produceren, meestal tussen juni en begin augustus. Doordragende soorten hebben vruchten tot in de herfst. Ook bosaardbeien zijn een doordragende soort. Deze vruchten zijn klein en erg zoet, wat ze zeer geschikt maakt voor jam.

Aardbes

Een meisje uit de buurt vroeg mij vorig jaar op de tuin waarom een aardbei ‘aardbei’ heet. Volgens haar was het aardbij omdat een bij het bloemetje bevrucht. Daar moest ik om lachen. Maar bei komt waarschijnlijk van bes dus het is dan aardbes. Ook de latijns naam Fragaria ananansa zegt iets over de aardbei. Namelijk dat hij fragrans is, lekker geurend. Maar een bes, nee. Botanisch zijn zowel frambozen, bramen als aardbeien in feite geen bessen: het zijn samengestelde vruchten. En de aardbei is een schijnvrucht. De echte vruchten van de aardbei zijn namelijk de zaadjes, die moet je zien als een soort nootjes.

Rassen

Er zijn veel verschillende rassen, teveel om hier op te noemen, en dat is ook meer iets voor telers. De meeste moestuinders weten niet eens welk ras ze hebben: aardbeienplanten gaan meestal als uitloper van hand tot hand. Er bestaan ook witte, gele en roze aardbeien (o.a. ananasaardbei) en aardbeien met roze bloemen (‘pink panda’). Internetsite Groenteninfo roept het ras Korona uit tot nummer 1 van smaakvolle planten. Grote rode vruchten. Echt iets voor dit jaar.

Vermeerderen

De meeste aardbeiplanten geven in hun tweede en derde jaar de mooiste aardbeien. Daarna kun je ze het beste vervangen door jonge plantjes. Aardbeien vermenigvuldigen zich vegetatief: ze vormen na de bloei uitlopers waaraan zich kleine aardbeiplantjes ontwikkelen. Als je deze afknipt kun je die het jaar erna op een rijtje planten. Zo kun je je eigen aardbeien verjongen. 

Pas op bij het uitplanten van de jonge planten: de aardbeien groeien uit de kroon die zich net boven de wortels bevindt. Bij de uitplant mag de kroon niet onder de aarde zitten maar ook geen centimeters boven de grond. Aardbeien kun je ook zaaien. Het zaad zijn dus de kleine puntjes op de aardbei. Die kun je zelf proberen te oogsten, maar dat is erg moeilijk. Je kunt ook gewoon aardbeizaad kopen.

Standplaats 

Aardbeien houden van zon. In de halfschaduw zullen ze minder vruchten produceren. Geef ze een beetje compost. En als voedingsstof kalium, dat is goed voor de vruchtvorming. Van veel stikstof, zoals in mest, gaan ze vooral blad produceren. Het is aan te raden aardbeien te mulchen met stro zodra ze vrucht zetten. Dan komen de vruchten na een regenbuitje niet op de natte grond te hangen en gaan ze niet rotten. 

Je kunt de aardbeien beschermen met een (blauw) net tegen vogels. Of met een cd aan een touwtje aan een stokje, zodat deze in de wind draait. Dat zal de vogels afschrikken. Je kan de vogels ook wat gunnen. Maar dan moet je niet zeuren als je geen oogst hebt.

Lara van den Bosch